Borsanın ana mantığı yatırımdır. Tıpkı ev, arsa almak gibi. Borsa günlük olarak al-sat yapılan bir platform olarak değerlendirilmemelidir. Tabi bunları birçok kişi yazıyor anlatıyor ama sonuç pek değişmiyor. Ancak bu durum gerçeği de değiştirmiyor. Belki insanlar günlük rutin hayatına heyecan katmak için borsada günlük al-sat yapıyor olabilir. Borsa özellikle ülkemizde kumarhanelerin yasak olmasıyla bir tercih olarak kullanılıyor olabilir kim bilir?
Biz şimdi borsanın kazan-kazan mantığını kısaca anlattıktan sonra yatırım konusunu açıklayalım. Şirketler varlıklarını devam ettirmek için paraya ihtiyaç duyarlar. Bu parayı kredi, tahvil ihracı, şirket birleşmeleri ile bulabilirler. Bir yolu daha vardır. BORSA . Şirketi halka arz edip hisselerini satarak para elde ederler.
Peki doğru şirketi nasıl tespit edebiliriz? Başlayalım.
1- Temettü Verimi
Temettü verimi hissenin son olarak ödediği yıllık temettünün cari pazar fiyatına (hissenin fiyatı) bölünmesiyle ortaya çıkan orandır.
Temettü verimi= Pay Başına Temettü / Hisse Fiyatı
Uzun vadeli yatırım için temettü verimi önemlidir. Alınan temettüler ile aynı hisseden alımlar yapılırsa kar topu etkisi yaratılır. Özellikle gelişmekte olan küçük şirketlerin elde ettikleri kârları temettü olarak dağıtmaları doğru olmayabilir. Çünkü yeni yatırımlar için paraya ihtiyaç duyarlar.
2- Kârlılık Oranları
Aktif kârlılık oranı şirketin verimliğini gösteren önemli bir orandır. Her 100 birimlik varlık için kaç birim kâr elde edildiğini gösterir.
Aktif Kârlılık = Net Kâr / Toplam Varlıklar
Özsermaye kârlılığı ise her 100 birimlik özsermaye için kaç birimlik kar elde edildiğini gösterir. Hissedarın yatırdığı para karşılığında şirketin performansını gösteren oldukça önemli bir kriterdir.
Özsermaye Kârlılığı = Net Kâr / Özsermaye
Hisse seçerken her iki oranda sektör ortalamasının üstünde ve aynı zamanda yükseliş eğiliminde olmalıdır.
3- Fiyat Kazanç Oranı ( F/K)
F/K oranı biraz karmaşık olabilir. Basit şekilde anlatalım. Şirketin 100 hissesi var. Net kârı da 100 olsun. Yani şirket hisse başına 1 birim kâr etmiştir. Bu hissenin fiyatı da 10 olsun. Yani bu hisseden 1 tane satın almak için 10 birim ödeme yapacaksınız. Yani şirket size 10 biriminizi mevcut kârlılığı devam ederse 10 yıl sonra verecektir. Formüle dökersek;
Hisse Başına Kâr = Net kâr / Özsermaye
F/K = Hisse Piyasa Fiyatı / Hisse Başına Kâr
4- Satışlar Ve Marjlar
Hisse seçerken satışlarını yıldan yıla arttıran aynı zamanda sattığı üründen elde ettiği kârı sürekli arttıran şirketlere önem verilmelidir. Örneğin yumurta üretimi yapıyorsunuz. Geçen yıl 10 yumurta satarken bu yıl tavuk sayısını arttırarak 20 yumurta satmaya başladınız. Bu satışlar açısından güzel bir gelişmedir. Ancak bir şirket 10 yumurta satarken yumurta başına 1 lira kâr edip 20 yumurta satarken 0,3 kuruş kar ediyorsa bir önceki yıla göre zarar durumundadır. Bu nedenle satış kârlılığı önemlidir.
5- Likidite Oranları
Likidite oranları şirketin borç ödeyebilme gücünü gösterir. Bu oranlardan en popüleri cari orandır. Şirketin elinde olan para veya paraya kısa vadede çevirilebilecek olan değerlerinin kısa vadede ödenmesi gereken borçlara bölünmesi ile bulunur. Bu oranlar 1 in altında olmamalıdır.
Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yükümlülükler
Diğer oran ise Asit Test Oranı ise stokların çıkarılmasıyla elde edilen sonuçtur.
Asit Test Oranı = (Dönen Varlıklar-Stoklar) / Kısa Vadeli Yükümlülükler
6- Piyasanın Şirketten Beklentileri
Burada en önemli ayırt edici husus şirketin gelecek ile ilgili yatırımları ve AR&GE çalışmalarıdır. Piyasa daima bir hikaye arar ve bulduğunda yatırıma gelir. Yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketin sektörü önemlidir. Sektörün geleceği parlak olmalıdır. Özellikle devletin desteklediği sektörler seçilebilir.
7-Trend Takibi
Seçilecek hissenin fiyatı önemlidir. Teknik analiz der ki ” Fiyatı etkileyen en büyük faktör fiyatın ta kendisidir.” Belirlediğiniz şirketi uygun fiyattan almak için sabır ile takip edin. Başarılı bir şirketi pahalıya almak hayatın en değerli unsurunu kaybetmenize sebep olur. ZAMAN . Trendi takip edin.
Sonuç olarak, yatırım yaptığımız şirket ;